Sinds ik een moestuin heb is mijn fascinatie voor planten alleen maar toegenomen. Dat resulteerde eerder al in het schrijven van het boek over kamerplanten My Green House en zet me nu aan tot het schrijven van deze blog over een hele andere soort plant namelijk, het geneeskrachtige kruid ‘smeerwortel’.
Smeerwortel was vroeger een van de meest belangrijkste geneeskrachtige kruiden die werd gebruikt tegen botbreuken, kneuzingen en het ontsmetten van wonden.
De latijnse naam van smeerwortel is Symphytum officinale. Symphytum betekent in het Grieks zoiets als ‘samengroeien’ of ‘vergroeien’ en zijn tweede naam officinale duidt erop dat smeerwortel in de tijd van de Romeinen in de apotheek werd verkocht.
Hoewel dit kruid in de vergetelheid is geraakt kun je smeerwortel nog gewoon overal vinden. Het groeit voornamelijk als ‘onkruid’ in Nederland. Je ziet hem vaakst langs sloten midden tussen al het onkruid.
Smeerwortel kun je herkennen aan de witte, roze of paarse bloemen die hangen in de vorm van een tros. De plant wordt zo’n 40-100 cm hoog en zijn bladeren zijn ruwbehaard.
Let op, niet opeten!
Sommige planten, zo ook smeerwortel maken pyrrolizidine alaloïden (PA’s) aan. Dit zijn plantengifstoffen die planten gebruiken om zichzelf te beschermen tegen natuurlijke vijanden. Inname van PA’s kunnen voor de mens negatieve gevolgen hebben en kunnen leiden tot leverschade. Gebruik daarom smeerwortel alleen voor uitwendig gebruik en is dus niet bedoeld om op te eten!
Plinius ‘de oudere’ (23 of 24 na Christus) schreef in zijn boek ‘De Naturalis Historica’ over smeerwortel:
De wortels bevatten zoveel kleefstoffen dat ze in stukken gehakt vlees aaneensmeden; en als smeerwortel wordt gekookt tot een massa of het blad wordt gekneusd en de massa als pleister op een wonde wordt gelegd, zal hij alle vleeswonden genezen.
Waarvoor kun je de smeerwortel allemaal voor gebruiken?
- Botbreuken
- Kneusingen
- Verstuikingen
- Zwellingen
- Bij een hernia
- Reumatische aandoeningen
- Spierpijn
- Wonden sneller te laten genezen
Hoe gebruik je smeerwortel?
Zelf heb ik smeerwortelolie gemaakt om eens de magische krachten van dit kruid uit te proberen. En ik kreeg nadat ik het blad aan iemand had gegeven die haar enkel had gekneusd een super positieve reactie!
Kneuzen van het blad
- Pluk wat bladeren, en breek of kneed deze. Leg de bladeren op het pijnlijke gedeelte en bind het af met wat verband.
- Laat dit enkele uren zitten.
Koken van blad
Ingrediënten: een goede hand vol smeerwortel blad
- Pluk bladeren, en breng dit met een klein beetje water aan de kook. Staaf met een staafmixer alles tot een egaal mengsel.
- Besmeer de pijnlijke plek met dit goedje en verbind het af met wat verband.
- Laat dit voor enkele uren zitten.
Smeerwortel olie
Ingrediënten voor een ½ liter smeerwortel olie
- Twee goede wortels, gewassen en geschild
- ½ liter zonnebloemolie
- Snijd de wortels in kleine stukjes en doe ze samen met de olie in de pan en breng dit met behulp van een thermometer naar een temperatuur van 40 graden. Draai dan het vuur uit en laat het afkoelen.
- Herhaal deze verwarming 3 dagen op een rij, en zeef dan de wortels uit de olie.
- Kook een schone fles uit, en giet daar de olie in.
- Bewaar de olie op een donkere plek.
- De olie is maximaal een jaar houdbaar.
Symbolisch gebruik
- Smeerwortel is een kruid van Saturnus en een Steenbokskruid. De eigenschappen hiervan zijn koud, droog en aards. Saturnus staat voor visioenen of een lang leven. Het element aarde wordt verbonden met geld, voorspoed, vruchtbaarheid en genezing.
- Volgens Engelse bronnen zou Smeerwortel gebruikt kunnen worden in elke rituele healing.
- Gebruik de wortel als reisamulet. Een verpakt stukje wortel zal je bagage beschermen tegen diefstal.
Dit is de eerste blog over geneeskrachtige planten/kruiden die gewoon tussen het onkruid verstopt zijn. Het idee is om in de toekomst me meer te gaan verdiepen in de verborgen magische krachten uit de natuur! Om zo ervan bewust te zijn wat een rijkdom de natuur te bieden heeft.
Disclaimer: Gebruik van smeerwortel is voor eigen risico!
